بررسی مقررات مربوط به مجازات جایگزین حبس

نظر اکثریت

با توجه به ماده 64 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، شرط اعطای مجازات جایگزین حبس گذشت شاکی و وجود جهات تخفیف بیان شده است. حرف «و» مذکور در قانون، در ادبیات فارسی در برخی موارد به معنای «یا» می باشد. به این جهت از شروط مجازات جایگزین اخذ رضایت شاکی یا وجود سایر جهات تخفیف می باشد. لذا در پرونده های بی احتیاطی در امر رانندگی منجر به ایراد صدمه بدنی حتی در صورتی که شاکی گذشت ننماید، اما سایر جهات تخفیف موجود باشد، امکان صدور حکم به مجازات جایگزین وجود دارد.

نظر اقلیت

حرف «و» مذکور در ماده 64 قانون مجازات اسلامی در معنی یا نمی باشد، بلکه در معنای جمع می باشد، لذا برای اعطای مجازات جایگزین حبس، باید گذشت شاکی و جهات تخفیف وجود داشته باشد. نظر قانونگذار بر این بوده که متهم رضایت شاکی را اخذ نماید. چون طبق قانون سابق، قضات در مقام تخفیف مبسوط الید بودند، بدین جهت قانونگذار در وضع قانون جدید شروطی را برای صدور حکم اخف قائل شده است. همچنین با توجه به تفسیر منطوق ماده نیز باید گذشت شاکی و جهات تخفیف وجود داشته باشد و اگر رضایت موجود نباشد امکان اعمال مجازات جایگزین وجود ندارد. چون در این قسمت قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین به صورت صحیح نسخ نشده و قانون خاص می باشد، قانون عام مؤخر آن را تخصیص نمی زند. نظریه مشورتی شماره 7/92/1108 ـ 12/6/92، نیز مؤید این موضوع می باشد.