بطال رای اکثریت شورای عالی مالیاتی به شمارۀ 1795؍4؍30 مورخ 6؍2؍1372

هیات تخصصی مالیاتی ، بانکی

* مـوضـوع شکایت و خـواستـه: ابطال رای اکثریت شورای عالی مالیاتی به شمارۀ 1795؍4؍30 مورخ 6؍2؍1372

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

* شاکی دادخواستی به طرفیت سازمان امور مالیاتی کشور به خواسته ابطال رای اکثریت شورای عالی مالیاتی به شمارۀ 1795؍4؍30 مورخ 6؍2؍1372 به دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که به هیأت عمومی ارجاع شده است متن مقرره مورد شکایت به قرار زیر می باشد :

گزارش شماره 3034- 5؍30- 13؍10؍1371 عنوان معاونت محترم درآمدهای مالیاتی که متن آن عیناً نقل می گردد: “همانطوریکه استحضار دارند کمک هزینه عائله‎مندی و اولاد موضوع ماده 9 قانون نظام همانگ پرداخت کارکنان دولت مصوب 13؍6؍1370 مجلس شورای اسلامی به موجب رای شماره 3044-30؍4 مورخ 24؍4؍1371 شورایعالی مالیاتی از پرداخت مالیات معاف گردیده که در این ارتباط اخیراً امور حقوقی شرکت ملی نفت ایران طی نامه شماره ح 2912 مورخ 16؍8؍1371 درخواست نموده است که معافیت مذکور به کمک هزینه عائله مندی کارگران مشمول مواد 86 و 87 قانون تامین اجتماعی مصوب 19؍3؍1345 نیز تعمیم و تسری یابد که اگر چه به نظر این دفتر موضوع قابل تسری به مورد مزبور نمی باشد، معذلک مراتب گزارش تا به هر نحو که صلاح است دستور فرمائید تا اقدامات بعدی به عمل آید” حسب ارجاع آن مقام در اجرای بند 3 ماده 255 قانون مالیاتهای مستقیم مصوب اسفند ماه 1366 در جلسه مورخ 5؍2؍1371 هیئت عمومی شورایعالی مالیاتی مطرح و پس از شور و بررسی بشرح زیر در این باره اعلام رای گردید: با عنایت به تفاوتهای بارز بین احکام ماده 9 قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت مصوب 13؍6؍1370 مجلس شورای اسلامی و مادتین 86 و 87 قانون تامین اجتماعی مصوب 3؍4؍1354، کمک عائله مندی موضوع ماده 86 قانون اخیرالذکر مشمول معافیت مالیات بردرآمد حقوق موضوع فصل سوم باب سوم قانون مالیاتهای مستقیم یاد شده نمی باشد.

*دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت:

با اتخاذ ملاک از آرای شمارۀ دادنامۀ 1957-1956 مورخ 1400؍1؍16 و شمارۀ دادنامۀ 73 مورخ 1398؍1؍27 هیات عمومی دیوان عدالت اداری، درخواست ابطال رای اکثریت شورای عالی مالیاتی به شمارۀ 30؍4؍1795 مورخ 1372؍02؍06 را که طی آن مقرر شده “با عنایت به تفاوتهای بارز بین احکام ماده 9 قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت مصوب 13؍6؍1370 مجلس شورای اسلامی و مادتین 86، 87 قانون تامین اجتماعی مصوب 1354؍4؍3، کمک عائله‌مندی موضوع ماده 86 قانون اخیرالذکر مشمول معافیت مالیات بردرآمد حقوق موضوع فصل سوم باب سوم قانون مالیاتهای مستقیم یادشده نمی‌باشد” به دلیل خروج از حدود اختیارات و مغایرت با حکم مادتین 82 و 83 قانون مالیاتهای مستقیم و آرای فوق‌الذکر هیات عمومی دیوان عدالت اداری دارم. لازم به ذکر است که، آرای شورای عالی مالیاتی در آن زمان نیاز به تنفیذ توسط وزیر امور اقتصادی و دارایی یا رییس‌کل سازمان امور مالیاتی نداشته، تا زمان ابطال توسط هیات عمومی دیوان عدالت اداری، کماکان دارای اعتبار است.

*در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل دفتر حقوقی و قراردادهای مالیاتی به موجب لایحه شماره 10911؍212؍ص مورخ 1؍10؍1400 به طور خلاصه توضیح داده اند که:

هرچند با امعان نظر به مفاد دادنامه شماره 601 مورخ 1389؍12؍9 و رأی اصلاحی آن به شماره 73 مورخ 1398؍1؍27 و دادنامه شماره 335 مورخ 1391؍6؍20 هیات عمومی دیوان عدالت اداری که بموجب آنها بخشنامه مالیاتی شماره 33553 –12؍4؍1387 سازمان امور مالیاتی کشور (مبنی برشمول مالیات بر درآمد حقوق به وجوه پرداختی بابت کمک هزینه های مهد کودک ، یارانه غذا، ایاب و ذهاب ، بن کالا) از تاریخ صدور آن ابطال گردیده است، لکن چنانچه استناد شاکی به آرای هیأت عمومی دیوان عدالت اداری از این حیث باشد که کمک هزینه عائله مندی و اولاد نیز از مصادیق قسمت اخیر ماده (40) قانون الحاق موادی به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (1) مصوب 15؍8؍1384 تلقی می شود (با لحاظ اصلاح مرقوم در دادنامه شماره 73 مورخ 1398؍1؍27 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری عبارت مرقوم در دادنامه شماره 601 مورخ 9؍12؍1389 به عنوان دلیل رأی بدین گونه می باشد: “وجوه پرداختی به حقوق بگیران تحت عناوین مهد کودک، یارانه غذا، ایاب و ذهاب، بن کالا و … به عنوان مصادیق ماده (40) قانون الحاق موادی به قانون مارالذکر (قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (1) مصوب 15؍8؍1384) موضوعا از شمول مواد 82 و 83 قانون مالیات های مستقیم خارج بوده”) در صورتی که منظور و دلیل توجیهی شاکی محترم برای اثبات مدعای وی این باشد که در آن رأی پس از عبارت «بن کالا» عبارت «و…» به مفهوم نظایر آنها آمده است و مالاً کمک هزینه عائله مندی و اولاد مشمول مفاد دادنامه های یاد شده می گردد؛ به نظر می رسد بنا به جهات ذیل ادعای ایشان غیر موجه و ناصحیح است:

 الف – به لحاظ اهمیت و اولویت کمک هزینه عائله مندی و اولاد نسبت به کمک هزینه های برشمرده شده در متن ماده 40 قانون الحاق موادی به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (1) مصوب 15؍8؍1384 اصولا چنانچه این هزینه، مورد نظر مقنن می بود می بایستی آن را در متن این ماده درج می نمود؛ لیکن این مطلب در ماده قانونی مذکور و رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری تصریح نشده است. ضمن آنکه ماده (40) قانون مرقوم مرتبط با کارکنان دولت بوده و پس از آن نیز کمک هزینه عائله مندی و اولاد در اجرای بند 4 ماده 68 قانون موخر التصویب مدیریت خدمات کشوری مصوب 1388؍7؍8 به کارکنان دولت پرداخت می گردد، اما پرداختی مشابه به کارگران در اجرای ماده 34 قانون کار انجام می شود.

 ب- از سوی دیگر برابر مفاد ماده (34) قانون کار مصوب 29؍8؍1369 مجمع تشخیص مصلحت نظام، تسهیلات کمک هزینه های عائله مندی ، مسکن ، خواربار، ایاب و ذهاب، مزایای غیر نقدی به اعتبار قرارداد کار و تحت عنوان (حق السعی) به کارگران پرداخت می شود و لذا چون پرداخت آنها تحت عنوان (حق السعی ) می باشد نتیجتا از مصادیق حق شغل محسوب می گردد و نه حق شاغل تا در صورت اخیر مشمول مفاد دادنامه شماره 601 مورخ 1386؍12؍9 (و اصلاحیه های آن به شرح صدر این نامه ) هیات عمومی دیوان عدالت اداری شناخته شده و از شمول مالیات بر درآمد حقوق خارج گردد.

رأی هیأت تخصصی مالیاتی ، بانکی دیوان عدالت اداری

با عنایت به اینکه آنچه در آرای صادره از هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در قالب دادنامه های شماره 73 مورخه 27؍1؍1398 و شماره 1957 – 1956 مورخه 16؍1؍1400 در خصوص بحث معافیت از مالیات حقوق مدنظر قرار گرفته است این بوده که اقلامی که به عنوان رفاهیات توسط مراجع دولتی و غیر دولتی به پرسنل و حقوق بگیران پرداخت می شود ، از شمول مالیات بر حقوق خارج بوده و مشمول مالیات می شود و مصادیقی از آنها تحت عنوان هزینه های مهد کودک ، یارانه غذا ، ایاب و ذهاب ، بن کالا و … مورد ذکر واقع شده است و محدود نمودن آنها به این مصادیق و حذف … در بخشنامه سازمان امور مالیاتی نیز ابطال گردید و از طرفی متعارف بودن این اقلام رفاهی در رویه صادره از هیأت عمومی دیوان مد نظر واقع شده است ، در عین حال در مصوبه مورد شکایت ( رأی اکثریت هیأت عمومی شورای عالی مالیاتی به شماره 1795؍4؍30 مورخه 6؍2؍1372 ) به درستی بیان شده است

کمک هزینه عائله مندی موضوع ماده 86 قانون تأمین اجتماعی مصوبه 1354 از زمره موارد مشمول معافیت مالیات حقوق خارج می باشد چون نصّ قانون در خصوص آن وجود ندارد و از طرفی مفاد آرای صادره از هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تبیین موارد رفاهی و انگیزشی که مشمول معافیت مالیات حقوق می باشد اجنبی از شمول بر مانحن فیه می باشد و در زمره موارد مندرج در ماده 91 قانون مالیاتهای مستقیم نیز نبوده و حکم عام مندرج در مواد 82 و 83 از قانون یاد شده به جهت مستمر بودن پرداخت آن ، نیز دلالت بر شمول مالیات حقوق بر آن دارد ، فلذا به استناد بند ب ماده 84 از قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری به جهت مغایر نبودن مصوبه مورد شکایت با قوانین و مقررات رأی به رد شکایت صادر می نماید. رأی صادره ظرف بیست روز پس از صدور قابل اعتراض از سوی ریاست محترم دیوان یا ده نفر از قضات گرانقدر دیوان عدالت اداری می باشد.