مطالبه اجرتالمثل ایام تصرف مبیع در صورت صدور حکم به ابطال عقد بیع
با انعقاد عقد بیع فیمابین فروشنده و خریدار و قبض و اقباض ثمن و مثمن توسط هر یک از آنان پس از مدتی ادعای باطل بودن عقد مطرح میشود که با جری تشریفات قانونی حکم بر ابطال عقد مذکور صادر میگردد. متعاقب آن به لحاظ صدور حکم مذکور در خصوص استرداد ثمن به طرفیت فروشنده، خریدار طرح دعوا نموده و در جریان رسیدگی فروشنده هم به طرفیت خریدار به طرح دعوای تقابل مبادرت میکند. حال با توجه به مراتب فوقالذکر:1ـ آیا ثمن قبض شده باید مورد حکم قرار گیرد یا وجه مذکور با رعایت تورم به نرخ روز محاسبه خواهد شد؟2ـ آیا اجرتالمثل ایام تصرفی مبیع قابل مطالبه است؟
با صدور حکم قطعی به ابطال مبایعهنامه خریدار محق در مطالبه ثمن پرداختی است. لیکن مطالبه اجرتالمثل مجوز قانونی ندارد ولی باتوجه به تورم موجود و اینکه پرداخت وجه دریافتی از طرف فروشنده به درازا کشیده است، خریدار میتواند به استناد ماده 522 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی با احراز تمکن مدیون و با توجه به تناسب تغییر شاخص سالانه قیمتها که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی تعیین شده حقوق تضییع شده خود را مطالبه نماید.
نظر به اینکه از تاریخ عقد تا بطلان از ناحیه دادگاه مبیع و ثمن با اذن طرفین عقد در تصرف هم بوده است، اجرتالمثل و یا خسارت یا تأخیر تأدیه بر آن قابل تصور نیست زیرا ید طرفین چون با اذن بوده است در حکم ید امانی است ولی اگر مبیع مستحقللغیر درآید خریدار مسئول پرداخت اجرتالمثل در حین عقد میباشد اعم از اینکه به بطلان عقد عالم باشد یا جاهل. در خصوص تعلق خسارات تأخیر تأدیه نسبت به ثمن معامله درصورت مطالبه مشتری آن هم پس از بطلان عقد قابل مطالبه در صورت تطبیق با ماده 522 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی است.
با عنایت به اثر قهقرایی بطلان عقد و نظر به رعایت انصاف قضایی برای مبیع اجرتالمثل و برای مثمن خسارات تأخیر تأدیه از تاریخ انعقاد عقد تعلق میگیرد و ید آنان ید امانی نیست به لحاظ این که اذن طرفین تأثیری در ماهیت بطلان عقد که از اول باطل بوده است، ندارد.
نظر شما