بررسی حکم به مجازات جایگزین حبس بدون جلب رضایت متهم غیابی

نظر اکثریت

موارد الزامی بودن مجازات جایگزین حبس در مواد 65، 66، 67 قانون مجازات اسلامی مصوب 92 آمده است. در فرض غایب بودن متهم امکان صدور حکم به مجازات جایگزین حبس از نوع ارائه خدمات عمومی رایگان بنا به صراحت صدر ماده 84 قانون مجازات اسلامی و تبصره 3 این ماده و همچنین بند ب ماده یک آیین‌نامه اجرایی وجود ندارد. عبارت «محکوم» سهو قانون‌گذار است. (مراد قانون‌گذار این نیست که مجازات جایگزین حبس را باید در مورد محکوم اعمال نمود، بلکه منظور «متهم» است. معنا ندارد دادگاه در مورد شخصی حکم مجازات جایگزین حبس از نوع خدمات عمومی بدهد و در مرحله اجرا اگر رضایت نداشت دوباره حکم دیگری صادر نماید. دادگاه تکلیف دارد در زمان صدور حکم و اخذ آخرین دفاع، رضایت متهم را در خصوص ارائه خدمات رایگان جلب نماید در غیر این صورت حکم به سایر مجازات‌های جایگزین حبس صادر می‌نماید. بنابراین در غیاب متهم امکان صدور حکم به مجازات جایگزین حبس از نوع «خدمات عمومی رایگان» وجود ندارد.

نظر اقلیت

در فرض غایب بودن متهم امکان صدور حکم به مجازات جایگزین حبس از نوع «ارائه خدمات عمومی» وجود دارد مستفاد از عبارت «محکوم» این است که شرط رضایت شخص به «ارائه خدمات عمومی رایگان» مربوط به زمان اجرای مجازات است. مستفاد از تبصره 3 ماده 84 که اشعار می‌دارد «… در صورت عدم رضایت محکوم، به انجام خدمات عمومی، مجازات اصلی مورد حکم قرار می گیرد» این است که تکلیف دادگاه به جلب رضایت شخص مربوط به مرحله دادرسی و متهم نیست بلکه مربوط به مرحله بعد از صدور حکم و مرحله اجراست.