نحوه و میزان مطالبه مَهر توسط پدر و مادر زوجه متوفی

نظر اکثریت

در ماده 1082 قانون مدنی چنین آمده است: «به محض عقد، زن مالک مَهر می‌شود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.» طبق این ماده به محض وقوع عقد، مَهر در مالکیت زن قرار گرفته و جزو اموال زوجه محسوب می‌گردد. بنابراین، در صورت فوت زوجه، پدر و مادر وی می‌توانند سهم‌الارث خود را از آن مطالبه کنند. اگر مَهر در زمان حیات زوجه پرداخت شده باشد، جزو اموال و دارایی‌های موجود است که از همان اموال هر یک از ورثه من جمله پدر و مادر زوجه ارث می‌برند و اگر در زمان حیات زوجه، مَهر هنوز پرداخت نشده باشد جزو طلب‌های زوجه از زوج است که پدر و مادر به قائم مقامی می‌توانند آن‌ را مطالبه کنند. البته باید توجه داشت پدر و مادر فقط به میزان سهم‌الارث خود می‌توانند تقاضای مَهر فرزند متوفایشان را بکنند.

نظر اقلیت

طبق صراحت ماده 1082 قانون مدنی شکی وجود ندارد که مَهر از اموال زوجه است، لیکن باید به این مطلب توجه کرد که در عرف جامعه و عرف قضایی، عندالمطالبه مرد را محکوم به پرداخت مَهر می‌نمایند. به عبارتی تا زمانی که زوجه تقاضای مَهر نکرده باشد در هیچ محکمه‌یی مرد را به پرداخت مَهر محکوم نمی‌کنند. از طرفی در عرف جامعه کمتر پیش می‌آید که زن مَهر خود را به اجرا گذاشته و آن را مطالبه کند، بلکه زن خود را شریک زندگی مرد دانسته و به جهت تحکیم روابط خود با همسر و تشدید محبت و اثبات علاقه‌مندی خود به زندگی هیچ گاه این حق قانونی خود را اعلام نکرده و مطالبه نمی‌کند و معمولاً فقط در مواردی که بین زوجین اختلاف شدید تا حد جدایی پیش‌ آید زوجه اقدام به مطالبه مَهر می‌نماید. بنابراین، می‌توان گفت اگرچه قانون زن را مالک مَهر به مجرد وقوع عقد دانسته، در عرف جامعه اصل بر این است که زوجه آن را مطالبه نمی‌کند. حتی شاید بتوان گفت اصل در عرف جامعه این است که غالباً زنان مَهر خود را با مطالبه نکردن، هبه نموده و می‌بخشند و اگر عنوان هبه را نتوان در این‌جا پذیرفت، قدر متیقن این است که زنان مَهر خود را مطالبه نمی‌کنند. حال با این توضیحات می‌توان گفت در فرض سؤال، اگر زوجه تا قبل از فوت مطالبه مَهر کرده باشد، پدر و مادر وی می‌توانند به میزان سهم‌الارث خود تقاضای مطالبه مَهر کنند، والّا باید اصل را بر این قرارداد که زوجه قصد مطالبه مَهرش را در زمان حیاتش از زوج نداشته است. فلذا، دراین خصوص حقی به پدر و مادر وی تعلق نمی‌گیرد.